Fiillerden türetilen ancak fiilin tüm özelliklerini göstermeyen fiil veya fiil; Cümlede isim olarak kullanılan fiil, asil bir kelime olarak tanımlanır. Türkçe derslerinin ana konularından biri olan ulaçlar birçok öğrencinin zorlandıkları bir konudur. Ulaçlar aldıkları yapım ekine göre cümlelerde isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılabilirler.
Bu içerikte fiil hakkında merak edilenlere ulaşabilirsiniz.
fiil nedir?
Fiiller, yapım ekleriyle birlikte fiil kök ve gövdelerinden türeyen isim, sıfat ve zarf olarak kullanılan sözcüklerdir. Bu kelimelerin isim, sıfat veya zarf olup olmaması yapım ekine ve cümlede kullanılış biçimine bağlıdır.
Fiiller, fiil gibi görünseler bile fiil özelliklerini kaybederler. Bu nedenle cümlede soylu isim için kullanılan fiil soylu sözcüklerdir. Türkçede fiilimsi fiillere imal edilen eklerin eklenmesiyle oluşur.
Fiillerin Özellikleri
Fiillerin bilinen genel özellikleri şu şekildedir:
-
Olumsuz ek dışında fiil çekim eklerini alamazlar.
-
İsim çekim eklerini alabilirler.
-
Alt cümlecikler oluştururlar.
-
İsim, sıfat ve zarf olarak kullanılırlar.
-
Fiilin anlamını tamamen kaybetmezler.
-
Fiil cümlelerinde yüklem olamazlar ama isim cümlelerinde ek-fiil eki alarak yüklem olabilirler.
-
Fiiller birleşik cümlede bulundukları cümleyi oluştururlar.
fiil türleri
Fiillerin cümle içindeki kullanımlarına göre üç farklı türü vardır.
fiil türleri şunlardır:
-
İsim fiil
-
Sıfat-Fiil
-
Zarf-Fiil
İsim Fiil nedir?
İsim fiilleri, ismin kök veya gövdesine -ma, -is ve -mak eklerinin eklenmesiyle yapılan ve cümlede isim görevinde kullanılan kelimelerdir.
İsim-fiil eklerinden biri olan -is eki, konuşma dili eki ile karıştırılmamalıdır. İsim-fiil isim görevinde kullanılırken işbirlikçi ek fiilden fiil meydana getirir.
Bir isim-fiil eki olan -ma olumsuzluk eki ile karıştırılmamalıdır. Bu kelimeler bağlamdan ayırt edilebilir. İsim-fiiller fiil olmaktan çıkıp kalıcı isim haline gelebilir.
İsim-fiillere birkaç örnek şu şekilde verilebilir:
-
Kardeşim okumayı öğrendi.
-
Yükselmek ileriye gitmektir.
Sıfat Fiili nedir?
Sıfatlar, fiil gövdelerinden ve ekleri olan gövdelerden yapılan sıfatlardır. Fiillere -an, -asi, -mez, -ar, -di(k), -acak, -miş eklerinin eklenmesiyle elde edilirler.
Sıfat-fiillere birkaç örnek şu şekilde verilebilir:
-
Gelecek yıl göreve başlayacak.
-
Okuldan sonra koşarak yanıma geldi.
Zarf Fiili nedir?
Zarf fiilleri, fiillerden türetilen ve zarf cümlecikleri olarak kullanılan kelimelerdir. İsim olarak kullanılamazlar. Fiiller -esiye, -ip, -madan, -fine, -ken, -eli, -desh, -erek, -r … -mez, -ne zaman, -e … -e, -mesiz, -cesine ekleri türetilmiştir.
Zarf fiillerinin örnekleri aşağıdaki biçimde verilebilir:
-
Önce eve uğrar sonra bize gelirdi.
-
Yemeğimi bitirir bitirmez geleceğim.
